Minimalist yaşam biçimi aslında fakirlik belirtisi olabilir mi?

İster inanın ister inanmayın ama bir aydır kafamın içinde dolaşan bir cümle var ve bu biraz da minimalizm, minimalist yaşam biçimi ile çakıştığı için yine bir takım arayışlar içinde olduğumu belirterek yazıma başladığımı bilmenizi isterim.

Sanırım çoğumuz bu kelimelere biraz olsun aşinadır. Bir yerlerde duymuş ya da okumuş olabiliriz. Ama yine de tam olarak nedir, ne değildir diye minimal bir araştırma yaptım.

Minimalizm, 1960’larda başta görsel sanatlarda ve müzikte olmak üzere sadeliği ön plana çıkaran bir akım olarak biliniyor. Açıkçası ben de yeni öğrenmiş oldum. Kelime kökeni aslen Fransızca olup, az anlamına gelen minimal, minimum kelimelerinden türemiştir. Felsefede ”az ile yetinmek” sanat alanında ise ”az obje ile çok şey anlatmak” anlamına gelmektedir.

Görsel sanatlar deyince nedense aklım biraz da kısa filmlere gitti. Uzun metraj filmlerin ardından acaba minimalist bir tutum içerisinde ”daha az sürede çok daha fazla şey anlatabiliriz” görüşü baskın gelmiş olabilir mi? Evet kısa filmler hakkında tam olarak bunu düşünüyordum ki, sinema tarihinde çekilen ilk filmin sadece 2.11 saniye ile 1888 yapımı Roundhay Garden Scene adlı film olduğunu öğrendim. Ayrıca film Guinness Rekorlar kitabına da bilinen en eski film olarak geçmiş.

Tarihlerden de anlaşılacağı üzere bu düşüncem tamamen yersiz çıktı. Sanırım biraz da saçmaydı. Çünkü sinema sektörü çok kısa, sessiz ve renksiz filmlerden; uzun metraj sesli ve renkli filmlere doğru gelişmiş. Dolayısıyla kısa filmlerin birer minimalizm ürünü olduğunu söyleyemeyiz. Ancak yapısal olarak minimal midir? Evet.

Aylar önce hızlı yazar adlı arkadaşımın minimalizm hakkındaki yazısına denk gelmiştim. Üstüne de Netflix’te minimalist ya da minimalizmle ilgili bir içerik olduğunu gördüm. (Sonra izlerim deyip listeme atmıştım ama belgesel mi, film mi ne olduğunu bile hatırlamıyorum) Derken acaba bir gizli minimalist olabilir miyim diye düşündüm. Gizli minimalist terimini ilk kez duymanız normal çünkü az önce ben uydurdum. Anlamı da tam olarak şu: Yaşam biçimi doğrudan minimalist olan ancak bunun minimalist yaşam biçimi olduğunun farkında olmayan insanlar için söylenen söz.

Mesela üç adet kol saati almak benim için saçma ve gereksiz bir harcama. Ben sadece zamanı öğrenmek istiyorum ve bunun için orta seviye ara sıra yıprandığı için kordonunu ve pilini değiştirdiğim bir adet kol saati yetiyor. Neden ikinci ya da üçüncüsünü ya da akıllısını alayım? Yüz tane saatim olsa da neticede sadece bir tanesini takabileceğim. Ayrıca yüz saat içinden seçim yapmak da hayli zor olurdu sanırım. Evet aslına bakarsanız tam olarak bu kafada bir insanım. Cimri demeyin ya da öyle düşünmeyin lütfen. Sadece gereksiz harcamalar yapmayı sevmiyorum. Ve genel olarak bir şey satın alacağım zaman buna gerçekten ihtiyacım var mı, ona sahip olmamak hayatımda büyük bir eksiklik mi gibi şeyler soruyorum kendime. İşte bu yüzden kendime gizli minimalist diyorum.

Öte yandan düşününce satın alıp köşeye attığımız ve aslında ihtiyacımız olmayan o kadar çok şey var ki! Pazarlamacılar bir şekilde bize bunu satmayı başarıyor ve biz adeta büyülenmiş gibi o telefon ekranında gördüğümüz her neyse sadece ona sahip olmak istiyoruz. Derken kendimizi ürünü sepetimize atıp kredi kartıyla ödeme yaparken buluyoruz. Ama biliyor musunuz ne oluyor? Ürün onaylanıp daha yola bile çıkmadan ürüne sahip olmuş olma duygusuyla o ürüne karşı ilk başta olan heyecanımızı yitiriyoruz. Güzel! Artık bir iki kullanımdan sonra yüzüne bakmayacağımız ve yer işgal edecek bir eşyamız daha oldu. Kendimizi kutlamalıyız.

Ben bir gizli minimalistim belki siz de öyle ama adını koymamış olabiliriz.

Ancak tüm bunları güzelce bir hizaya sokup evet bu böyledir dediğim anda bir şey oldu ve her şey adeta yerle bir hale geldi. Minimalist yaşam biçimi aslında fakirlik belirtisi olabilir mi? Ekonomik sıkıntılar ile boğuşurken minimalist yaşam biçimi adı altında kendimizi kandırıyor olabilir miyiz? -Bakın ben bir minimalistim ve minimalizm aslında bir yaşam biçimi, bir felsefedir. Böyle söyleyince ne de havalı oluyor değil mi? Aksi durumda şöyle söylediğimizi düşünsenize: – Ben aslında fakirim. Sahip olamayacağım şeylere sahip olamayacağımı bildiğim için kendime minimalist diyorum o kadar. (Biraz acımasız oldu ama insan zaman zaman kendine bu tür yalanlar söylüyor bence) Öte yandan ülke olarak ekonomik sıkıntılar çektiğimiz için on kişiden sekizi zaten batık. Eee biz de on kişiden batık olmayan ikinin arasında olamayacağımıza göre 🙂 Yani üzülmeyin hepimiz fakir, çok güzel fakiriz.

Okuduğunuz son paragraftaki düşüncelerimi yazmaya iten şey ise aslında şu sözdü:

“A man can do what he wants, but not will what he wills” (insan istediğini yapabilir ama istediğini isteyemez)

Arthur Schopenhauer

Başka bir düşünürün bu sözü tanımlaması ise şu şekilde:

”Eğer havaya atılan bir taşın bilinci olsaydı, muhtemelen yere düşmeyi isterdi.”

(Yazarını hatırlayamadım, aradım ancak bulamadım.)

Evet günlerce bu söz üzerine düşündüm. Sanırım bu satırı yazarken hala da düşünüyorum. Çünkü cevabını bulabilmiş değilim. İnsan gerçekten her istediğini yapabilir, ama her istediğini isteyemez bunu seçemez. Özgür irademizle istediğimizi düşündüğümüz şeyler, aslında isteyebileceğimiz sınır çizgisine takılıyor. Aylık on bin lira maaş alan birinin, yat alıp bütün ülke sınırlarındaki bütün kıyıları gezmek istemesi gibi. Bunu istemeyiz. Çünkü isteyemeyiz. Schopenhauer‘da istediğimizi isteyemeyiz derken tam olarak bunu anlatmak istemektedir.

Sonuç olarak kendi hür irademizle seçtiğimizi düşündüğümüz minimalist yaşam biçimi (bence) aslında bir fakirlik belirtisi de olabilir.

Netflix dizisi: Minimalism: A Documentary About the Important Things

Diğer kaynaklar: https://filmloverss.com/sinema-tarihinden-20-ilk/